Deze regio wordt al sinds de prehistorie bewoond. Het Delfzijl zoals we dat nu kennen ontstond in de 13de eeuw aan de monding van de Delf, het huidige Damsterdiep. In 1317 werden er drie zijlen (sluizen) in de Delf aangelegd. Hierdoor werd Delfzijl een strategisch punt voor de handelsroute vanuit Groningen en het scheepvaartverkeer op de Eems. Tijdens de Tachtigjarige Oorlog werd de plaats een schans met grachten en bastions. Hierna groeide Delfzijl uit tot een internationale havenplaats. In de tweede helft van de vorige eeuw werd de regio door de overheid aangewezen als gebied voor economische ontwikkeling en startte de aanleg van een diepzeehaven. Met diverse scheepswerven en een groot chemiepark is Delfzijl een van de grootste havensteden van Nederland. Deze rondwandeling van ongeveer 7 kilometer leidt je langs de havens van Delfzijl en diverse aan de scheepvaart gerelateerde bezienswaardigheden.

Havenstad Delfzijl

original

image.w500

Jimbo

Delfzijl ontstond in de 13-de eeuw aan de monding van de Delf, het huidige Damsterdiep. In 1317 werden er drie zijlen (sluizen) in de Delf aangelegd, waardoor de handel, de scheepvaart en dus ook het aantal inwoners toenamen. In 1580, tijdens de Tachtigjarige Oorlog, bouwden de watergeuzen de Kleine Schans. Deze schans viel al snel in handen van de Spaanse bezetters. In 1591 veroverden Prins Maurits en Graaf Willem Lodewijk de schans. Onder leiding van vestingdeskundige en veldheer Johan van den Kornput werd de schans versterkt met grachten, een vestingwal, bastions en singels.

Hiervan is nog slechts een deel zichtbaar. Later groeide de schans uit tot een internationale havenplaats. In 1825 behoorde Delfzijl tot de allerlaatste Nederlandse plaatsen waaraan stadsrechten werden toegekend.

Deze rondwandeling van ongeveer 4 kilometer leidt je langs cultuurhistorische bezienswaardigheden in Delfzijl. Startpunt van de route is: Molen Adam op Molenberg 21.

Cultuurhistorisch ommetje

In dit verhaal ga je terug naar plekken die een rol hebben gespeeld in de rijke historie van Farmsum. Vroeger van strategisch belang vanwege de ligging aan de monding van de Eems. 

We gaan terug naar de tijd van de Ripperda’s in de middeleeuwen en word je bewust van hun rol in de ontwikkeling van de provincie Groningen en daarbuiten. Enkele elementen uit die periode zijn nog te vinden in Farmsum, een dorp dat deel uitmaakt van de gemeente Delfzijl. We  lopen langs de oudste Joodse begraafplaats van Groningen en één van de weinige geselpalen die nog in Nederland zijn overgebleven, tegenover het huis dat eens een gevangenis was en het naastgelegen huis waar eens de beul woonde.   
In Farmsum staat een in romanogotische stijl gebouwde, protestantse kerk met een indrukwekkende geschiedenis. Tijdens restauratiewerken in 2011/2012 zijn grafzerken van dominees, kooplieden en lokale adel aangetroffen en nu tentoongesteld. Twee zijn telgen van de machtige families Ripperda en Onsta. 
 
De kerk is op bepaalde tijden opengesteld voor een rondleiding: 
* Elke  zaterdag in juni, juli, augustus en tot half september van 14.00-16.00 uur
* jaarlijks op de Monumentendagen in het tweede weekend van september: in 2019 op 14 en 15 september van 10.00-17.00 uur. 

* U kunt ook op verzoek een rondleiding aanvragen, mail dan naar  dhr. Piet Lanting: p.lanting@hetnet.nl 

* Maandelijks worden orgelconcerten  georganiseerd, de programma’s vindt u op  www.groningenorgelland.nl/agenda/index1.php

--- meer lezen ---

Ontstaan van Farmsum
Het noordwestelijke oude deel van Farmsum is gelegen op een wierde. Omstreeks het jaar 1000 na Chr. wordt voor het eerst gesproken over het dorp Farmsum: Fretmarashem. De naam laat zich verklaren als ‘woonplaats van Fretmar (vermaard door vrede)’. In het jaar 1228 is sprake van Fermeshem. Aan het einde van de 14de eeuw wordt de naam als Fyrmesen geschreven en nog later als Fermissum en Farremsem. De rechtspraak, ook de proosdij over het oosten van Fivelingo en de Oldambten, is dan in handen van de Ripperda’s, de bewoners van het Huis te Farmsum.
Delfzijl, waar Farmsum deel van uitmaakt, wordt voor het eerst genoemd op een oorkonde in 1303.
Wandel in anderhalf uur door de geschiedenis van Farmsum (3,5 km).
Samengesteld door: Milou van der Heide, Bibi Vierdag, Cor Kappen, Ype Poortinga. 
Support: Lammert Hekman (Het Lokaal)
Bronnen: Groninger Archieven; Molendatabase; de Verhalen van Groningen; Emile Wiersum; Wikipedia, Farmsum.net


De kronieken van Farmsum

De Delfzijlse wijk Oud-West ligt ten opzichte van het centrum aan de overkant van de gracht. De wijk wordt daarom ook wel ‘Over de gracht’ genoemd. Een andere naam is de Zeeheldenbuurt, omdat de straatnamen naar zeelhelden zijn vernoemd. Het oudste gedeelte van Oud-West is gebouwd in de jaren 20 en 30 van de vorige eeuw. Veel van de gebouwen zijn gebouwd in de stijl van de Amsterdamse School. Kenmerkend aan deze stijl is het baksteen en de versieringen in de gevels. Deze versieringen zijn ook van baksteen of anders van natuursteen. De gevels zijn vaak plastisch. Ook typerend zijn de laddervensters, steile daken en torentjes. Deze korte rondwandeling leidt je door de straten van Oud-West. Laat je verrassen door de vele bouwkenmerken van de Amsterdamse School die je in de gebouwen zult herkennen. Startpunt van de route is het gemeentehuis (Johan van den Kornputplein 10).

Amsterdamse School

Het is begin jaren 30 van de vorige eeuw. In Hotel Van Hasselt in Delfzijl wordt een lezing gegeven door de Fransman Jean Duclos. Na afloop vertrekt een gezelschap naar het huis van de familie Poppinga om na te praten. Ook professor Duclos is aanwezig; hij zal bij de familie logeren. Gastheer Koenraad Poppinga brengt de boerendochter Beetje Liewens op de fiets naar huis. Bij terugkomst wordt hij vanuit zijn eigen huis doodgeschoten. 

Commissaris Maigret wordt vanuit Parijs naar Delfzijl gestuurd, omdat er bij de moordzaak mogelijk een Fransman (prof. Duclos) betrokken is.  

Deze ontdekkingstocht naar het oplossen van de moord begint gelijk als in het boek bij het treinstation in Delfzijl en eindigt ergens in Delfzijl als een ‘crime passionel’.

---
Deze route is het kader van Boekenweek 2021 samengesteld door Biblionet in samenwerking met Storytrails en  overgedragen aan Eemsdelta.
Tijdens de route worden relevante onderdelen uit het boek voorgelezen door Tet Luursema.

Maigret, 'geboren' in Delfzijl

In deze dagwandeling veel water. De route voert deels over het jaagpad langs het Damsterdiep, waarover vanaf 1650 een trekschuit voer. Bij de wierdedorpen Biesum en Uitwierden loopt de wandeling langs een oude dobbe.

Waterwegen en zijlen

INSTRUCTIE TEKST VOOR OPBOUW ROUTE.
1. Verzamelen foto's en verhalen (bij voorkeur incl. jaartallen zoals bijvoorbeeld het verhaal van Harry Bakker over de Sporthal) via het verzamelbericht in Facebook groep: Je bent Delfzielster als....
2. Op basis van de reacties wordt dit concept steeds bijgesteld: meerdere foto's, betere foto's, uitgebreidere verhalen, juiste positionering, etc.
Als concept is het alleen vindbaar via deze URL. Pas nadat het definitief is word het vrijgegeven aan alle Storytrails gebruikers en sites als VisitWadden. De punten (Storypoints) die je nu via de app. (scannen QR-code) vanuit je huiskamer kunt inzien, kun je in de definitieve versie alleen beleven als je daadwerkelijk op de betreffende locatie bent.
2. Corrigeer dit concept via opmerking onder betreffende bericht 
NB de foto''s worden steeds geplaatst op plek van de fotograaf

Overigens via Touripedia komen dergelijke Storypoints dan bijna automatisch in routes terecht (Stemmen op https://www.toukomst.nl/projecten/touripedia/ ) 


IS DE ROUTE KLAAR, wordt deze tekst vervangen een uitnodiging (Veur & Deur Delfsielters) om deze route te gaan beleven.

Foto: Boerderij Betingeheem 1960

Delfzijl-Noord in de jaren '60

Of je nu een kommetjes jager bent of een gewone wandelaar. Alles kom je tegen op deze 15 km tocht door de landerijen en bosschages tussen Delfzijl en Appingedam. 

op de foto: Marsum uit wierdenenterpen.nl

Waterpoort en Bootwaarker

Adresgegevens

Routes in de buurt